NJEGOŠEVA KAPELA NA LOVĆENU

 

Malo je poznato da se Njegoš bavio i arhitektonskim radom i da je prvu kapelu na vrhu Lovćena sam projektovao. 

Prvobitna kapela na Lovćenu građena je između 1843. i 1845. godine, po Njegoševoj zamisli i pod njegovim neposrednim nadzorom, a kapelu je posvetio svom stricu Svetom Petru Cetinjskom. 

Sa stanovišta graditeljskog nasljeđa, kapela na Lovćenu, predstavljala је nepoznati tip pravoslavnog objekta u Crnoj Gori, bez uporišta u tradiciji. Arhitektonska osnova dvostrukog kružnog oblika, odnosno oblika rotonde sa nišom, izgledom je više podsjećala na odbrambenu kulu, iako bi u jednom širem smislu mogla asocirati na ranohrišćanske krstionice, koje je Njegoš imao prilike vidjeti prilikom svojih posjeta Italiji. 

Po izgledu kapela na Lovćenu, najviše je ličila na Tablju i kule, koje su 1938. godine bile podignute oko Biljarde. U istoriografiji je poznato da je kapela rađena prema Njegoševoj zamisli, a poznato je i njegovo interesovanje za kulturno nasljeđe i istorijske spomenike. 

Obilazeći znamenitosti u Rimu, Njegoš je bilježio za njega zanimljive podatke. Tako je u svojoj bilježnici, upisao podatke o visini, dužini i širini bazilike Sv. Petra u Rimu. Njegoš je takođe zabilježio broj njenih "oltarah" i "kanđelah", kao i kada je i koliko dugo građena. Na drugom mjestu u svojoj bilježnici, on upoređuje po visini zvonik ove crkve sa zvonicima katedrale u Strasburu i crkvama Sv. Stefana u Beču i Sv. Marka u Veneciji.

Arhitektonsku vrijednost Njegoševe kapele, zapazio je i ruski arhitekta Nikola Krasnov, diveći se zamisli, da osnovu objekta čine dva kruga različitih prečnika, koji prodiru jedan u drugi. 

Takođe je i Frenk Lojd Rajt, priznati američki arhitekta primjetio da je na vrhu Lovćena, napravljen objekat takve forme, koja omogućava da bude vidljiv sa svake strane planine i da sa svake strane ima isti izgled. 

Razlog za podizanje kapele, osim davanja počasti Svetom Petru Cetinjskom, bio je i u Njegoševoj želji da bude sahranjen na Lovćenu. 

Njegoš je umro 19 oktobra 1851. godine, i sahranjen je u Cetinjskom manastiru. Vremenske nepogode  i stalna bojazan od mogućeg skrnavljenja grobnice, uticali su da se njegov zahtjev ne ispuni odmah nakon smrti. 

Prenos Njegoševih zemnih ostataka na Lovćen, organizovao je i 27. avgusta 1855. godine, obavio njegov nasljednik knjaz Danilo. 

Izvor:

Predrag Malbaša, "SPOMENICI PETRA II PETROVIĆA NJEGOŠA", Cetinje, 2014.